Motywacja, inspiracja, odkrywanie potencjału, równowaga życiowa — to wszystko może dać Ci coaching, a przynajmniej tak twierdzą przedstawiciele tej niekiedy wyśmiewanej i nie traktowanej poważnie profesji. Kim tak dokładnie jest coach i czy warto mu zaufać? Jak może pomóc firmie i jej pracownikom?

Coaching — trening rozwoju personalnego

Coaching najczęściej jest definiowany jako trening rozwoju indywidualnego. Tak naprawdę jednak to pojęcie można rozumieć znacznie szerzej. Coach nie zawsze pracuje z jedną osobą — coraz częściej jest zatrudniany po to, by pomóc usprawnić pracę zespołu. Może też specjalizować się w konkretnych kwestiach, zarówno tych prywatnych (istnieją coache rodzicielscy, coache relacji międzyludzkich czy coache zdrowotni), jak i związanych z życiem zawodowym (np. coach ścieżki zawodowej, menedżerski, sprzedażowy). Niezależnie jednak od dziedziny, którą się zajmuje, realizuje podobne zadania. Jego głównym zadaniem jest wspieranie rozwoju — w taki sposób, by klient sam odkrył swój potencjał i nauczył się go wykorzystywać. Coach nigdy nie sprzedaje gotowych recept. Wykorzystując swoją wiedzę (m.in. z zakresu psychologii), wspiera naukę i myślenie, a jednocześnie stanowi zewnętrzne źródło motywacji.

Czym coaching jest, a czym nie jest?

Wiele osób boryka się z wyzwaniem, jak zrozumieć coaching i czego właściwie można od niego oczekiwać. Często mylony jest z terapią, doradztwem czy mentoringiem, co prowadzi do nieporozumień i błędnych oczekiwań. Coaching to jednak specyficzny proces rozwojowy, który ma jasno określone zasady i cele.

Aby lepiej zobrazować, czym coaching jest, a czym nie jest, przygotowaliśmy poniższą tabelę. Dzięki niej łatwiej będzie Ci zrozumieć jego istotę oraz świadomie podjąć decyzję o skorzystaniu z tej formy wsparcia.

Czym jest coaching?	Czym coaching nie jest?
Procesem wspierającym rozwój i osiąganie celów	Terapią – nie zajmuje się leczeniem traum czy zaburzeń psychicznych
Partnerską relacją między coachem a klientem	Doradztwem – coach nie daje gotowych rozwiązań ani rad
Skoncentrowanym na przyszłości i rozwiązaniach	Analizą przeszłości – nie skupia się na przyczynach problemów
Zadawaniem pytań, które pomagają odkryć własne zasoby	Nauką – nie polega na przekazywaniu wiedzy czy szkoleniu
Wzmacnianiem samoświadomości i odpowiedzialności	Mentoringiem – mentor dzieli się własnym doświadczeniem, coach nie musi
Pomocą w określeniu i realizacji celów	Kontrolą – coach nie mówi, co klient ma zrobić
Procesem o określonych zasadach i ramach czasowych	Luźną rozmową czy pogawędką
Skupionym na mocnych stronach i możliwościach	Krytykowaniem czy ocenianiem

Korzyści z pracy z coachem

Coaching stał się tak popularny głównie ze względu na swoją skuteczność. Niestety w branży działają również osoby nakierowane głównie na chęć zysku, które nieco psują jej wizerunek. Dobry coach może jednak pomóc w osiągnięciu wielu korzyści. W przypadku pracy z zespołem w firmie lub organizacji można zaobserwować:

poprawę relacji wewnętrznych i komunikacji,
wyższą skuteczność współpracy,
zwiększenie efektywności,
poprawę wyników,
redukcję problemów.

Pracownicy często odczuwają również większe zadowolenie z pracy. Odpowiednio poprowadzony coaching grupowy pomaga im również rozpoznać i do maksimum wykorzystać swój potencjał, co przekłada się na satysfakcję oraz lepsze wyniki firmy. Sprawia to, że zawodowi trenerzy coraz częściej są zatrudniani przez nowoczesne, nastawione na sukces organizacje. Warto dać coachingowi szansę zawsze wtedy, gdy czujesz, że w pewnym obszarze drzemie niewykorzystany potencjał.

Coaching wymaga też ciągłego rozwoju. Nic dziwnego, że na rynku funkcjonuje cały szereg szkoleń z coachingu i kursów poświęconych coachingowi, rozwijaniu umiejętności trenerskich przez menedżerów czy też metodyce Train The Trainer, gdzie uczymy się efektywnego uczenia innych.

Jak wygląda proces coachingowy?

Wiele osób zastanawia się, jak właściwie przebiega proces coachingowy i co się dzieje podczas sesji. Coaching to strukturalny proces, który ma na celu wspieranie klienta w osiąganiu konkretnych celów i rozwoju osobistym lub zawodowym. Choć proces ten może różnić się w zależności od metody i preferencji coacha, można wyróżnić kilka kluczowych etapów, które pomogą zrozumieć, jak w praktyce wygląda współpraca z coachem.

1. Wstępna rozmowa – określenie celu i oczekiwań

Pierwszy krok to zazwyczaj wstępna rozmowa, która daje zarówno coachowi, jak i klientowi możliwość lepszego poznania siebie nawzajem. Podczas tego spotkania omawiane są cele klienta, oczekiwania wobec coachingu oraz sposób pracy. Coach wyjaśnia, czym jest coaching, jakie metody i techniki będą stosowane, a także ustalany jest zakres współpracy (np. liczba sesji). To także moment na ustalenie zasad poufności i transparentności procesu.

2. Ustalenie celu coachingowego

Na podstawie wstępnej rozmowy, klient i coach współpracują nad precyzyjnym określeniem celów, które mają zostać osiągnięte w trakcie coachingu. Cele te muszą być konkretne, mierzalne, osiągalne, realistyczne i określone w czasie (tzw. zasada SMART). To pozwala na wyznaczenie jasnego kierunku działania i śledzenie postępów.

3. Sesje coachingowe – spotkania w ustalonych odstępach czasowych

Proces coachingowy odbywa się w formie regularnych sesji, które zwykle trwają od 60 do 90 minut. Sesje te odbywają się w ustalonych odstępach, np. co tydzień lub co dwa tygodnie. Podczas sesji coach pomaga klientowi przepracować konkretne wyzwania, wyciągnąć wnioski z doświadczeń, odkryć mocne strony i zasoby, a także opracować strategie osiągania wyznaczonych celów. Sesje są pełne interakcji – coach zadaje pytania, które skłaniają klienta do refleksji, oraz oferuje wsparcie w procesie podejmowania decyzji.

4. Refleksja i działania

Po każdej sesji klient podejmuje konkretne działania, które mają przybliżyć go do realizacji ustalonych celów. Coach może również zaproponować ćwiczenia, które pomogą w rozwoju umiejętności i kompetencji. Refleksja po sesji jest ważnym elementem procesu – klient ma czas na przemyślenie omawianych kwestii, wyciąganie wniosków i dostosowanie swojego podejścia w kolejnych działaniach.

5. Ocena postępów i dostosowanie planu

W trakcie procesu coachingowego coach regularnie ocenia postępy klienta, a także sprawdza, czy cele i działania nadal odpowiadają potrzebom klienta. Czasami, w miarę jak klient rozwija się i zmienia, może zajść potrzeba dostosowania celów lub metod pracy. Coach stawia pytania, które pomagają klientowi dostrzegać postęp, a także identyfikować obszary, które wymagają dalszej pracy.

6. Zakończenie procesu coachingowego

Proces coachingowy kończy się w momencie, gdy cele zostały osiągnięte lub klient stwierdza, że osiągnął wystarczający poziom rozwoju. Zakończenie nie oznacza końca wsparcia – coach i klient podsumowują osiągnięcia, identyfikują obszary do dalszego rozwoju oraz omawiają, jak klient może kontynuować swoją pracę samodzielnie. Coach może również zaproponować dodatkowe wsparcie w formie follow-upu, aby upewnić się, że klient utrzyma swoje postępy.

W skrócie: Proces coachingowy to dynamiczna, zindywidualizowana ścieżka, która wspiera klienta w osiąganiu jego celów poprzez regularne spotkania, refleksję i konkretne działania. To współpraca oparta na zaufaniu, gdzie klient ma pełną odpowiedzialność za swoje decyzje i postępy, a coach pełni rolę przewodnika, który pomaga odkrywać potencjał i zasoby klienta.

Etyka w coachingu

Etyka odgrywa kluczową rolę w procesie coachingowym, ponieważ zapewnia, że relacja między coachem a klientem opiera się na wzajemnym szacunku, zaufaniu i odpowiedzialności. Istnieje kilka zasad, które obowiązują zarówno coacha, jak i klienta, by proces był efektywny, bezpieczny i zgodny z wartościami zawodowymi. Oto najważniejsze z nich:

Poufność – Wszystkie informacje ujawnione przez klienta podczas sesji coachingowych powinny być traktowane jako poufne. Coach nie może ujawniać szczegółów z sesji osobom trzecim bez zgody klienta, chyba że zachowanie klienta zagraża jego bezpieczeństwu lub życiu innych osób.
Zgoda i autonomiczność – Proces coachingowy musi opierać się na dobrowolnej zgodzie klienta, który ma pełne prawo do wyboru, w jakim stopniu zaangażuje się w coaching. Klient zachowuje pełną autonomię i ma prawo zakończyć współpracę w dowolnym momencie.
Szacunek dla godności i wartości klienta – Coach powinien traktować klienta z szacunkiem, nie oceniając go, ani nie próbując narzucić swoich opinii czy wartości. Relacja powinna być oparta na zaufaniu, empatii i otwartości.
Uczciwość i transparentność – Coach musi być transparentny w kwestiach dotyczących swojej roli, metod pracy, kosztów oraz zakresu procesu coachingowego. Klient ma prawo do pełnej informacji o tym, jak coaching może mu pomóc i jakie są jego cele.
Kompetencje i profesjonalizm – Coach powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie, by skutecznie prowadzić sesje coachingowe. Ważne jest, by coach regularnie doskonalił swoje umiejętności i postępował zgodnie z kodeksem etycznym organizacji, do której należy.
Brak ingerencji w życie osobiste klienta – Coaching koncentruje się na osiąganiu celów i rozwoju zawodowym klienta, a coach nie powinien ingerować w życie osobiste klienta, chyba że klient wyraźnie tego chce w kontekście swojej roli zawodowej.
Odpowiedzialność za proces – Coach jest odpowiedzialny za stworzenie przestrzeni, w której klient poczuje się wspierany i zmotywowany do rozwoju. Klient natomiast odpowiada za realizację ustalonych celów i działania po każdej sesji.

Zachowanie wysokich standardów etycznych w coachingu nie tylko zapewnia skuteczność procesu, ale także chroni interesy i dobro klienta, budując zaufanie między stronami.

Jak zostać coachem?

Zostanie coachem to fascynująca ścieżka zawodowa, która pozwala na pomaganie innym w osiąganiu ich celów, rozwoju i samorealizacji. Jednak by skutecznie pełnić rolę coacha, warto posiadać pewne predyspozycje, które mogą ułatwić pracę i przyczynić się do sukcesu w tym zawodzie. Oto kilka kluczowych cech i umiejętności, które warto rozwijać, jeśli myślisz o zostaniu coachem:

1. Empatia i umiejętność słuchania

Bycie empatycznym i zdolnym do uważnego słuchania to podstawowe cechy, które wyróżniają dobrego coacha. Coach musi potrafić wczuwać się w sytuację klienta, zrozumieć jego emocje, obawy i potrzeby. Umiejętność aktywnego słuchania pozwala na skuteczną komunikację i budowanie zaufania, które są fundamentem efektywnej relacji coachingowej.

2. Zdolności komunikacyjne

Coach musi być w stanie jasno i precyzyjnie komunikować się z klientem. To nie tylko umiejętność wyrażania myśli, ale także zadawania odpowiednich pytań, które pomagają klientowi odkrywać nowe perspektywy i wyciągać wnioski. Dobry coach potrafi także przekazywać konstruktywną informację zwrotną w sposób, który motywuje i inspiruje do działania.

3. Cierpliwość i wytrwałość

Coaching to proces, który wymaga cierpliwości. Klient nie zawsze osiąga swoje cele od razu, a droga do sukcesu bywa pełna trudności i niepewności. Coach musi umieć cierpliwie towarzyszyć klientowi, zachowując pozytywne nastawienie, nawet gdy pojawiają się przeszkody.

4. Umiejętność pracy z różnymi osobami

Coaching może obejmować pracę z osobami o różnych osobowościach, doświadczeniach i celach. Coach musi być elastyczny i dostosować swoje podejście do indywidualnych potrzeb każdego klienta, potrafiąc pracować z różnorodnymi osobami i w różnorodnych kontekstach.

5. Zdolność do rozwiązywania problemów i myślenie strategiczne

Coach powinien być osobą, która potrafi dostrzegać różne rozwiązania i pomóc klientowi spojrzeć na swoje wyzwania z różnych perspektyw. Ważne jest myślenie strategiczne, które umożliwia zaplanowanie skutecznej drogi do osiągnięcia celu, a także elastyczność w dostosowywaniu planu w zależności od postępów.

6. Wysoka samoświadomość

Dobre zrozumienie siebie, swoich emocji, mocnych stron i ograniczeń jest kluczowe, by skutecznie pracować z innymi. Coach powinien być świadomy swoich reakcji i postaw, a także umieć zarządzać swoimi emocjami, by nie wpływały one na proces coachingowy.

7. Pasja do pomagania innym

Zostanie coachem to także praca z pasją. Motywacja do pomagania innym w ich rozwoju, wspieranie ich w osiąganiu celów i pokonywaniu trudności to kluczowy element tego zawodu. Bez szczerej chęci wspierania ludzi trudno będzie czerpać satysfakcję z tej pracy.

8. Dobre przygotowanie merytoryczne

Choć coaching to przede wszystkim proces rozwoju, dobry coach powinien posiadać także solidną wiedzę na temat technik coachingowych, psychologii i rozwoju osobistego. Istnieje wiele certyfikowanych szkoleń i programów, które pomagają w zdobyciu odpowiednich kwalifikacji. Dobre przygotowanie merytoryczne pozwala na skuteczniejsze prowadzenie sesji i lepsze dostosowanie metod do potrzeb klienta.

9. Ciągły rozwój i doskonalenie się

Coaching to obszar, który nieustannie ewoluuje, dlatego dobry coach musi być otwarty na naukę, rozwój i doskonalenie swoich umiejętności. Regularne uczestnictwo w szkoleniach, czytanie książek, a także współpraca z innymi coachami pozwala na ciągłe podnoszenie swoich kompetencji.

Jak rozpocząć drogę coachingową?

Po poszerzeniu swojej samoświadomości i rozwinięciu odpowiednich umiejętności, warto rozpocząć formalne szkolenie coachingowe, które pozwoli zdobyć nie tylko wiedzę teoretyczną, ale także praktyczne umiejętności. Certyfikowane programy coachingowe, takie jak te akredytowane przez International Coach Federation (ICF) czy European Mentoring and Coaching Council (EMCC), są popularnym wyborem, który zapewnia uznanie na rynku. Można również sięgnąć po liczne szkolenia i kursy z coachingu, zwłaszcza jeśli pracujemy jako menedżerowie i chcemy zacząć wykorzystywać coachingowe metody zarządzania i rozwoju zespołu.

Zostanie coachem to ścieżka, która wymaga zaangażowania, ciągłego rozwoju i pasji do pomagania innym w osiąganiu ich pełnego potencjału. Jeżeli czujesz, że posiadasz odpowiednie predyspozycje i chęć pracy z innymi, coaching może stać się zawodową drogą, która pozwoli Ci nie tylko pomagać innym, ale także rozwijać się na osobistej i zawodowej płaszczyźnie.

Coaching: co to jest i jakie ma zalety?